Na dowol – do dowola?
Bórze budźe čas dowola. Kaž w etymologiskim słowniku steji, zwisuje dowol ze słowjesom dowolić, potajkim sebi samomu abo někomu něšto dowolić. Tež němske słowo „Urlaub“ zwisuje po woznamje ze słowjesom „erlauben“, a samo Polacy su tutu požčonku přewzali a praja: „Jestem na urlopie.“ Dowolowy čas je potajkim wólny čas, ale jenož potom, jelizo je nam to něchtó dowolił. Druhdy přijědźe tež něchtó k nam na dowol. Woprawdźe zajimawe pak je, zo mjeztym lědma hišće štó praji, zo bě sam na dowolu abo zo pojědźe na dowol. Anton Nawka tutej formje wužiwa a w tekstowym korpusu je tójšto přikładow, mjez druhim: „je skoro kaž na dowolu“. Dźensa preferujemy konstrukciju „je skoro kaž w dowolu“. W prozy Jurja Brězana rěka na přikład: „Pojědźemoj jónu něhdźe na dowol (…)“ – a tež ja bych w tutym padźe prajiła: „pojědźemoj jónu něhdźe do dowola“ – štož je po wliwje němčiny. Wobě formje pak stej po formalnej stronje korektnej, a wšojedne potajkim, hač pojědźeće na dowol abo do dowola – přeju wam rjany wólny, to rěka swobodny čas, a njezabudźće na dowolnosć šefa!
J. Šołćina
Themen: Grammatik, Sinnverwandte und ähnliche Wörter, Herkunft der Wörter
Schlüsselwörter: Präposition