Sameho/jedneho – samoho/jednoho

Druhdy słyšiš, zdźěla w rukopisnych notickach tež čitaš, zo je něchtó „sebje sameho přetrjechił“. A w cyrkwi spěwaja: „do jedneho Boha wěrimy“. Dźe mi wo deklinowanu formu słowow sam a jedyn. Ćim bóle dźiwam so tajkim – runje citowanym – formam, dokelž pochadźeja ludźo, kiž takle rěča abo pisaja, zwjetša z katolskich stron Hornjeje Łužicy. W tutym dialekće pak kónča deklinowane formy adjektiwow a pronomenow w genitiwje a datiwje normalnje na -oho a -omu: našoh(o) dobroh(o) hólca, našomu dobromu hólcej. Tuž bych tež wočakowała samoh(o) a jednoh(o). W ewangelskich kónčinach (kaž tež w ewangelskej nabožnej literaturje) maš porno tomu kóncowce -eho a -emu: teho dobreho hólca, temu dobremu hólcej.

W spisownej rěči płaći hinaše rozdźělenje, kiž pak so njekryje ani z katolskim ani z ewangelskim dialektom. Tak dóstanu jenož pronomeny tón, žadyn, kaž tež sam a jedyn kóncowce -oho a -omu. Wšitke druhe pronomeny (kaž mój, naš), adjektiwy a participy maja kóncowce -eho a -emu. Potajkim ma w spisownej rěči prawje rěkać: Njedawno widźach našeho małeho přećela, kak wón w dalokoskoku sebje samoho přetrjechi. A křesćenjo wěrja wězo dale do jednoho Boha.

A. Pohončowa

temy: gramatika, regionalne rozdźěle w serbšćinje

klučowe słowa: pronomen, deklinacija, datiw singulara, genitiw singulara, spisowna rěč, dialekt

hesła: sam, jedyn, samoho, jednoho, sameho, jedneho, žadyn, tón