Rěčne kućiki

Laus a Blattlaus

Zdźěla napadnje mi njekorektne nałožowanje pomjenowanja za wěste škódniki: Měnju na přikład wši respektiwnje pši, kiž so wužiwaja tež za tajke škódne insekty, kiž na rostlinach sydaja a serbsce prawje rěkaja: šmicy respektiwnje lisćowe šmicy, zo bychmy je rozeznawać móhli wot kuntworow. Němsce rěkaja wone „Blattläuse“, dokelž sej swoju žratwu jenož pola rostlinow pytaja. Napřećo tomu trjebaja wši čłowjeka abo zwěrjata, kotrychž krej cycaja. W dwuzwjazkowym němsko-hornjoserbskim słowniku je wšak zapisane jenož woš, pluralowa forma je wši, w katolskim dialekće pak znaja jenož słowo pša, w pluralu pši. A čehodla? Zwisuje to z tym, zo so zwukowa kombinacija na spočatku słowa hubjenje wurjekuje. Tohodla praji so tež šitcy a nic wšitcy. Zwuk p je najbliši zwuk, kiž hodźi so před š poměrnje derje wurjekować: pši. A wot deklinowanych formow – potajkim wot tych pšow – je tute p potom přešło do nominatiwa, kiž rěka pša. – Zakónčić chcu z rjanym přisłowom: „Štož je lěpše dyžli woš, to sej swěru domoj noš!“

A. Pohončowa

temy: serbske wotpowědniki za němske słowa, słowa podobne po woznamje abo formje, regionalne rozdźěle w serbšćinje

klučowe słowa: substantiw, wurjekowanje, dialekt, přisłowo

hesła: Laus, Blattlaus, šmica, wši, pši