Na serbskich wuwróćach

Znaty ze Žuric mi jónu powědaše wo swojim nanje, kiž stajnje praješe, zo bydli tu w Žuricach „na serbskich wuwróćach“. Dźe mi potajkim dźensa wo pluralowe słowo wuwróća. Tajke nastachu tam, hdźež so rólnik ze zapřahom zawróća. Němsce praji so tutomu dźělej pola „Angewende, Pfluggewende“. Z wuwróćemi je potajkim čwak zemje měnjeny, kiž leži na kromje abo na mjezy pola. Z toho nasta pozdźišo wužiwanje w přenjesenym zmysle, mjenujcy, na kromje někajkeho teritorija abo někajkeje płoniny. Tak čitamy na přikład w „Katolskim Posole“ sćěhowace: „Štó by wěrił, zo naměriš wot sameho wuchoda Łužicy hač k zapadnym wuwróćam zdalenosć 150 kilometrow?“. Tajke a podobne přikłady namakamy w digitalnym korpusu hornjoserbšćiny a wone jasnje pokazuja na woznam wuprajenja, kiž sym na spočatku citowała, mjenujcy, zo Žuricy leža „na serbskich wuwróćach“. Z tym je wězo měnjene, zo leža Žuricy na kromje serbskorěčneho teritorijja abo serbskeho sydlenskeho ruma. Ale budźmy sprawni, lubi připosłucharjo: Na serbskich wuwróćach bydlić klinči tola wo wjele rjeńšo, je bóle poetiske – abo?

A. Pohončowa

temy: rěčne wobroty

klučowe słowa: přenjeseny woznam, wobrot

hesła: wuwróća, kroma, mjeza, Randgebiet, Rand, Angewende, Pfluggewende