Lebensgefahr

Kak prajimy serbsce na „Lebensgefahr“ – žiwjenski strach? Tajki wotpowědnik namakamy na přikład w terminologiskim słowničku za předmjet domiznowědu, tež dwuzwjazkowy němsko-hornjoserbski słownik poskića (pódla druhich) tutón ekwiwalent. Wjazba žiwjenski strach je pak chětro wočiwidnje kalka, to rěka přełožk němskeho zestajaneho słowa „Lebensgefahr“. A po wšěm zdaću je wona poměrnje nowa – w našim elektroniskim tekstowym korpusu jewi so wona zasadnje jenož w tekstach z časa po 1945. Za staršu serbšćinu typiski a tež dźensa hišće po wšěm zdaću husćišo wužiwany pak je wuraz smjertny strach, hdyž chcemy prajić, zo wobsteji strach wo něčeje žiwjenje. W Katolskim Pósle z lěta 1917 pisa so z fronty: „Znajmjeńša pak njejsmy tu w smjertnym straše, kaž prědku w třělnych hrjebjach …“. W jednej powědce Jurja Brězana dopóznaje lěsny dźěłaćer Duban „kaž z błyskom smjertny strach“, kiž hrozy jemu wot padaceje podrězaneje chójny a zamóže na zbožo hišće na bok skočić. Słowna skupina smjertny strach wšak ma hišće dalše woznamy: móže to być něšto kaž „tödliche Gefahr“, na přikład smjertny strach za někajku firmu. A třeći woznam zwisuje z tym, zo woznamjenja strach serbsce tež ,bojosć‘ – smjertny strach móže potajkim tež być „Todesangst“. W Zejlerjowej fabuli boji so žaba chrobłych zaječkow a „w smjertnym straše skakaše w dołhich sadach hač do blišeho přirowa a ćekny před nimi“.

S. Wölkowa

temy: serbske wotpowědniki za němske słowa

klučowe słowa: substantiw, kalka, němčina

hesła: Lebensgefahr, Gefahr, strach, smjertny strach